Валлалар Аҭоурых: Аԥсра иаиааиз ауаҩы иҭоурых.
Избан Валлалар иҭоурых ҳзыԥхьар акәу? Аԥсра иаиааиз ауаҩы иҭоурых иашаҵәҟьа. Ауаҩытәыҩса дымԥсӡакәа дынхалартә амҩа аазыртыз аҵарауаҩ иаша. Ауаҩытәыҩса ицәеижь ԥсра зқәым цәеижьны иҟазҵо анаука аазыртыз. Ауаҩытәыҩса ицәеижь адырратә цәеижьны иҟазҵаз. Ҳамԥсыкәа ҳанхаразы амҩа ҳазҳәаз. Анцәа иԥсабаратә ҵабырг знырыз, имԥсуа Анцәа иԥшра закәу, дабаҟоу ҳзеиҭазҳәаз. Амцхаҵарақәа зегьы ықәызхыз, ҳдыррала зегьы шьақәзыргылаз, ииашоу адырра аиура зылшаз.
Аҵарауаҩ ихьӡ ииашоу: Рамалингам Бзиа иибо ихьӡ: Валлалар. Иииз ашықәс: 1823 Ацәеижь лашаратә цәеижьны ианыҟалаз ашықәс: 1874 Иииз аҭыԥ: Индиа, Чидамбарам, Марудур. Аихьӡара: Ауаҩы Анцәа иҭагылазаашьа дшазнеиуа, дышымԥсуа еилызкааз, уи аҭагылазаашьа дшазнеиз. Индиа, Тамил Наду, Чидамбарам ақалақь аҩадахьы ҩажәа километра рыбжьара иҟоу Марудхур захьӡу ақалақь аҿы, Рамалингам егьырҭ ихьӡқәа Валлалар диит аҳәахьа, 1823 шықәсазы, ақәбаҩын 5, 17:54 рзы.
Валлалар иаб ихьӡын Рамаиа, иан лыхьӡын Чиннаммаи. Аб Рамаиа Марудхур аҳасабырбаҩыс дыҟан, ахәыҷқәа аҵара дырҵоз арҵаҩыс дыҟан. Ан Чиннамаи аҩны лхылаԥшуан, лхәыҷқәа лааӡон. Валлалар иаб Рамаиа иԥсҭазаара далҵит иара даниз ашьҭахь афымз азы. Ан Чиннамаи, лхәыҷқәа рҵареи рԥеиԥши дрызхәыцны, Индиа иҟоу Ченнаиҟа дцеит. Валлалар иашьа еиҳабы Сабапати Канчипурамтәи апрофессор Сабапати иҿы аҵара иҵон. Аепикатә дискурс дазҟазахеит. Адискурсқәа рахь дцаны ирҳауаз аԥара иҭаацәа рныҟәгара ихы иаирхәон. Сабапати ихаҭа иашьа еиҵбы Рамалингам диҵеит. Анаҩс, дызҵоз арҵаҩы Канчипурамтәи апрофессор Сабапати иҿы аҵара иҵарц дишьҭит.
Ҷеннаиҟа ихынҳәыз Рамалингам лассы-лассы Кандасами аныҳәарҭа даҭаауан. Иара гәахәарыла Кандакоттам аҟны Лорд Муруган имҵахырхәон. Иара дқәыԥшны Аҳ изку ашәақәа аԥиҵон, иҳәон. Ашкол ахь имцаз, аҩны иаанымгылаз Рамалингам иашьа еиҳабы Сабапати диқәыӡбеит. Аха Рамалингам иашьа еиҳабы дизымӡырҩит. Убри аҟынтә Сабапати иԥҳәыс Папати Аммал ӷәӷәала адҵа лиҭеит Рамалингам акрыфара даҟәыҵырц. Рамалингам, иашьа еиҳабы иҳәара дақәшаҳаҭны, аҩны дшыҟаз, насгьы аҵара шиҵо ажәа ииҭеит. Рамалингам аҩны хыхьтәи ауадаҿы дынхон. Акрыфара аамҭа ада, даҽа аамҭақәак рзы ауадаҿы даанхон, насгьы Анцәа имҵахырхәара активла иҽалаирхәуан. Ҽнак зны, аҭӡамц аҿы икнаҳаз асаркьаҿ, дгәырӷьаҵәа ашәақәа иҳәон, Анцәа дшизцәырҵыз агәра ганы.
Иашьа еиҳабы Сабапати, амифологиа иазку алекциақәа рыԥхьара иаҿыз, игәабзиара ахьцәгьаз иахҟьаны, дыззыӡырҩыз алекциа дазымнеиӡеит. Убри аҟынтә иашьа еиҵбы Рамалингам диҳәеит алекциа ахьымҩаԥысраны иҟаз аҭыԥ ахь дцаны ашәақәак иҳәарц, дызмааз азы. Уи инақәыршәаны, Рамалингам уахь дцеит. Уи аҽны Сабапати илекциа иазыӡырҩырц азы ауаа рацәаҩны еизеит. Рамалингам иашьа еиҳабы ишиеиҳәаз еиԥш ашәақәак иҳәеит. Абри ашьҭахь, уаҟа еизаз ажәлар акыраамҭа иқәгылеит адоуҳатә лекциа дрыԥхьарц. Убри аҟынтә Рамалингамгьы дақәшаҳаҭхеит. Алекциа мҩаԥысит уахынла. Зегьы иџьаршьон, иџьаршьон. Ари раԥхьатәи илекциа акәын. Усҟан иара жә-шықәса ихыҵуан.
Рамалингам жәаҩа шықәса анихыҵуаз Тирувоттрииур ақалақь аҿы амҵахырхәара далагеит. Иара дахьынхоз бжьы-ӡыхьк ахьыҟаз аҭыԥ аҟынтәи есыҽны шьапыла Тирувоттрииурҟа дцон. Аӡәырҩы рыдцалара ашьҭахь, Рамалингам ҩажәи быжь шықәса анихыҵуаз аҭаацәара далалеит. Иаҳәшьа Уннамулаи лыԥҳа Тҳанакоди дигеит. Хаҵеи-ԥҳәыси рҩыџьагьы аҭаацәаратә ԥсҭазаара иалахәымызт, Анцәа изхәыцра иалахәын. Иԥҳәыс Тҳанакоди лақәшаҳаҭрала, аҭаацәаратә ԥсҭазаара мышк ала ихыркәшоуп. Иԥҳәыс лақәшаҳаҭрала, Валлалар ԥсра зқәым аԥсҭазаара аиуразы иҽазышәарақәа ирыцҵоит. Рамалингам адыррала ииашоу Анцәа дидырырц иҭахын. Убри аҟнытә 1858 ашықәс азы Ченнаи аанрыжьны аныҳәарҭақәа рацәаны дрыҭааит, насгьы Чидамбарам захьӡу ақалақь ахь днеит. Валлалар Чидамбарам даниба, Тхирувенгадам зыхьӡыз Карунгужи ҳәа изышьҭоу ақалақь администратор диҳәеит иқалақьи иҩни рҿы дааны дынхарц. Лара лыбзиабара дҭаҳәҳәаны, Валлалар жәашықәса Тирувенгадамтәи аҩны дынхон.
Анцәаҵәҟьа ҳахшыбаҩ аҿы дыҟоуп, атом хәыҷык аҳасабала. Уи Анцәа илашара абиллиион амрақәа рылашара иаҟароуп. Убри аҟнытә, абжьаратәи ауаа ҳаҩныҵҟа иҟоу алашара Анцәа деилыркаарц азы, Валлалар адәахьы алашарбага шьҭыхны, алашара асахьа аманы дҳараркит. Сатиа Дхармачалаи азааигәара алашара аныҳәарҭа аргылара далагеит 1871 ашықәс азы. Уи Вадалур захьӡу ақалақь аҿы ҳахшыбаҩ аҿы адырра ду еиԥш алашара асахьа змоу Анцәа изы аныҳәарҭа иргылеит. Анцәаҵәҟьа ҳахқәа рҿы иҟоу адырра ауп, уи ззеилымкаауа рзы адгьыл аҿы аныҳәарҭа иргылеит, уи аныҳәарҭаҿы алашарбага иркит, насгьы уи алашарбага Нцәас иԥхьаӡаны, уи амҵахырхәара реиҳәеит. Убас ҳхәыцрақәа еизаҳкуазар, ҳхы иҭоу адырра змоу Анцәа ҳбоит.
1873 шықәсазы 10-тәи амза 20-тәи амш аҽны, аҩаша шьыжьымҭан, асааҭ ааба рзы, Меттукуппам ақалақь аҿы Сидди Валакам ҳәа изышьҭоу ахыбра аҿаԥхьа абираҟ шьҭыхны, ажәабжьҳәара ду ҟаиҵеит еизаз ауаа рахь. Уи ажәабжьҳәара «арҵара ду» ҳәа иашьҭоуп. Ари ажәабжьҳәара ауаҩы еснагь насыԥ имазарц азы амҩақәҵара иҭоит. Ауаҩы иҿы ицәырҵуа азҵаарақәа жәпакы рҭак ҟанаҵоит. Ажәабжьҳәара ҳамцхаҵарақәа реилагара иазкуп. Иара иҳәоит амҩа иаша аԥсабара аҵабырг шыҟоу адырреи аԥышәареи шакәу. Уи мацара акәым. Валлалар ихаҭа ҳара иаҳзымхәыцыз азҵаарақәа рацәаны иқәиргылеит, рҭакгьы ҟаиҵеит. Урҭ азҵаарақәа ҵаҟа иаагоуп:.
Изакәызеи Анцәа? Анцәа дабаҟоу? Анцәа аӡәы иоума, мамзаргьы рацәаҩума? Избан Анцәа ҳимҵахырхәалар зҳахәҭоу? Иҟалозеи ҳара Анцәа ҳимҵахырхәозар? Иҟоума ажәҩан ҳәа акгьы? Ишԥаҳахәҭоу Анцәа имҵахырхәара? Анцәа аӡәы иоума, мамзаргьы рацәаҩума? Анцәа имоума анапқәеи ашьапқәеи? Иҟаҳҵар ҳалшома ҳара Анцәа изы? Иарбан мҩоу зегь раасҭа имариоу Анцәа иԥшаара? Дабаҟоу Анцәа аԥсабараҿы? Иарбан формоу имԥсуа формоу? Ишԥаҳаԥсахуеи ҳдыррақәа ииашоу адыррахь? Ишԥаҳалшо азҵаарақәа рыҭара, насгьы урҭ рҭак шԥаҳаԥшаауеи? Иаҳцәызҵәахуазеи аиаша? Иҳалшома Анцәа иҟынтә акы ҳаур, аус ҳамуакәа? Ихәарҭоума адинхаҵара ииашоу Анцәа иеилкаараҿы?
Абираҟ ашьҭыхра ашьҭахь анаҩстәи ахҭыс, атамил мза Картигаи, алашара азгәаҭаратә фестиваль амш аҽны, иара иуадаҿы еснагь ибылуаз адипа лампа аашьҭыхны, иҿаԥхьа иқәиргылеит аҩны ду. 1874 шықәсазы Таиландтәи амза 19-тәи амш аҽны, даҽакала иуҳәозар, анҵәамҭазы, Индиатәи астрономиаҿы зыӡбахә ҳәоу аеҵәа Пусам амш аҽны, Валлалар зегьы дырныҳәеит. Валлалар уахынла аҩны ду дыҩналт. Игәаҳәара инақәыршәаны, иҵаҩцәа хадақәа Калпатту Аиеи Тхожувур Велаиудхами иаркыз ауада ашә адәахьала иаркит.
Уи аҽны инаркны Валлалар ҳцәеижьтә блақәа рҿы формак аҳасабала дцәырҵӡом, аха адырра ашьақәгыларазы анцәатә лашараны дыҟоуп. Ҳара ҳцәеижьтә блақәа адырра ацәеижь абара амч ахьрымам азы, еснагь, зегьынџьара иҟоу Ҳанцәа дырбар рылшом. Адыррақәа рыхәҭак ауаҩы иблақәа ирбо аспектр ацәқәырԥа аура анҭыҵ иахьыҟоу азы, ҳаблақәа уи рбарҭаӡам. Валлалар, ишидыруаз ала, раԥхьа иуаҩытәыҩсатә цәеижь цқьаны, нас Ом ҳәа изышьҭоу абжьы цәеижьны, нас наӡаӡатәи адырра цәеижьны ииҭеит, насгьы уи еснагь ҳара дҳацҟоуп, игәыбылра ҳаиҭоит.