Валаллары истори: мæлæтыл чи фæуæлахиз, уыцы адæймаджы истори.
Цæмæн хъуамæ кæсæм Валлалары истори? Мæлæтыл чи фæуæлахиз, уыцы адæймаджы æцæг истори. Адæймаг æнæ мæлгæйæ цæрынæн фæндаг чи ссардта, уыцы æцæг ахуыргонд. Адæймаджы буар æнæмæлгæ буар чи кæны, уыцы наукæ чи раиртæста, уый. Адæймаджы буар зонындзинæдты буар чи сарæзта, уый. Æнæ мæлгæйæ цæмæй цæрæм, уый нын чи бацамыдта, уый. Уый, кæцы бавзæрста Хуыцауы æрдзон æцæгдзинад æмæ нын радзырдта, цы у Хуыцауы æнæмæлгæ хуыз æмæ кæм ис. Æппæт мæнгуырнындзинæдтæ чи аиуварс кодта æмæ нæ зонындзинæдтæй алцыдæр дызæрдыггаг чи кодта æмæ æцæг зонындзинæдтæм чи баххæсыд, уый.
Æцæг ахуыргонды ном: Рамалингам Уарзон адæм æй цы номæй хонынц, уый: Валлалар. Райгуырæн аз: 1823 Буар рухсы буармæ раивыны аз: 1874 Райгуырæн бынат: Инди, Чидамбарам, Марудур. Æнтыст: Чи раиртæста, адæймагæн дæр йæ бон кæй у Хуыцауы уавæрмæ æрхæццæ уæвын æмæ нæ амæлын, æмæ уыцы уавæрмæ æрхæццæ. Индийы, Тамилнады, горæт Марудхур, кæцы ис горæт Чидамбарамæй дыууын километры цæгатырдæм, Рамалингам æндæр номæй Валлалар райгуырд хуыцаубоны, 1823 азы 5 октябры, 17 сахаты æмæ 54 минутыл.Валлалары фыды ном хуындис Рамайа, йæ мады ном та — Чиннаммай. Фыд Рамаиа уыдис Марудхурæйы бухгалтер æмæ ахуыргæнæг, кæцы ахуыр кодта сывæллæтты. Мад Чиннаммай йæ цæст дардта хæдзармæ æмæ хъомыл кодта йæ сывæллæтты. Валлалары фыд Рамайа йæ цардæй ахицæн йæ райгуырдæй æхсæзæм мæйы фæстæ. Мад Чиннаммай, йæ сывæллæтты ахуыр æмæ фидæныл хъуыды кæнгæйæ, ацыд Ченнайы, Индимæ. Валлалары хистæр æфсымæр Сабапати ахуыр кодта Канчипурамæй профессор Сабапатийы дæлбар. Уый сси эпикон дискурсы дæсны. Дискурстæм цæугæйæ цы æхца бакуыста, уыдонæй спайда кодта йæ бинонты дарынæн. Сабапати йæхæдæг ахуыр кодта йæ кæстæр æфсымæр Рамалингамы. Фæстæдæр æй арвыста ахуыр кæнынмæ, кæимæ ахуыр кодта, уыцы ахуыргæнæгмæ, Канчипурамы профессор Сабапатимæ.
Рамалингам, кæцы æрыздæхт Ченнайы, арæх цыд Кандасамийы кувæндонмæ. Уый æхсызгонæй куывта Хицау Муруганæн Кандакоттамы. Уый æрыгонæй сарæзта æмæ зарыд Хицауы тыххæй зарджытæ. Рамалингам, кæцы скъоламæ нæ цыд æмæ хæдзары нæ баззад, йæ хистæр æфсымæр Сабапати йын бауайдзæф кодта. Фæлæ Рамалингам йæ хистæр æфсымæрмæ нæ байхъуыста. Уымæ гæсгæ Сабапати карзæй бафæдзæхста йæ бинойнаг Папати Аммалæн, цæмæй мауал лæвæрдтаид хæринаг Рамалингамæн. Рамалингам, йæ зынаргъ хистæр æфсымæры курдиатыл сразы уæвгæйæ, зæрдæ бавæрдта хæдзары баззайынæй æмæ ахуыр кæнынæй. Рамалингам баззад хæдзары уæллаг уаты. Хæрыны рæстæгæй дарддæр ма æндæр рæстæг дæр уыд уаты æмæ зæрдиагæй архайдта Хуыцауæн куывды. Иу бон къулыл цы кæсæн уыд, уым йæ зæрдæ ныццавта æмæ зарджытæ зарыд, Хуыцау æм кæй фæзынд, уый йæ уырныдта.
Йæ хистæр æфсымæр, Сабапати, кæцы каст лекцитæ мифологийы тыххæй, йæ бон нæ бацис, цы лекцийыл сразы, уырдæм æрбацæуын йе нæниздзинад æвзæр кæй уыд, уый тыххæй. Уымæ гæсгæ йæ кæстæр æфсымæр Рамалингамæн загъта, цæмæй ацыдаид, лекци кæм хъуамæ уагъд æрцыдаид, уырдæм æмæ зарыдаид цалдæр зарæджы, цæмæй йæ бон нæ уыд æрбацæуын. Уымæ гæсгæ Рамалингам уырдæм ацыд. Уыцы бон Сабапатийы лекцимæ байхъусынмæ æрæмбырд бирæ адæм. Рамалингам зарыд цалдæр зарæджы, йæ хистæр æфсымæр ын куыд загъта, афтæ. Уый фæстæ дзы æрæмбырдуæвæг адæм бирæ рæстæг домдтой, цæмæй йын уа монон лекци. Уæдæ Рамалингам дæр сразы. Лекци уыд æрæгмæ æхсæвы. Алчидæр дисы бафтыд æмæ дисы бафтыдта. Уый уыд йæ фыццаг лекци. Уæд ыл цыди 9 азы.
Рамалингам райдыдта кувын дыууадæс азы кары Тирувоттриуры. Уый-иу алы бон дæр цыд Тхирувоттриурмæ, цы авд донгуырæны ранæй цард, уырдыгæй. Бирæты домæнмæ гæсгæ, Рамалингам сразы ис чындзы цæуыныл дыууын авд азы кары. Уый ракуырдта йæ хо Уннамулайы чызг Танакодийы. Лæг дæр æмæ ус дæр бинонты цардмæ нæ хаудысты æмæ Хуыцауы хъуыдыйы аныгъуылдысты. Йæ бинойнаг Танакодийы разыдзинадæй бинонты цард фæвæййы иу бонмæ. Йæ усы разыдзинадæй Валлалар дарддæр кæны йæ архайд æнæмæлгæдзинадмæ æрхæццæ уæвыныл. Рамалингамы фӕндыд зонындзинӕдты фӕрцы ӕцӕг Хуыцауы базонын. Уымæ гæсгæ 1858 азы ныууагъта Ченнайы æмæ бабæрæг кодта бирæ кувæндæттæ æмæ бахæццæ горæт Чидамбараммæ. Чидамбарамы Валлалары фенгæйæ, горæт Карунгужийы администратор, йæ ном Тхирувенгадам, æрдомдта, цæмæй æрцæуа æмæ йæ горæты æмæ йæ хæдзары æрцæра. Йæ уарзондзинадæй баст, Валлалар баззад Тирувенгадамы цæрæн бынаты 9 азы.
Æцæг Хуыцау ис нæ сæры сæры магъзы, куыд чысыл атомы. Уыцы Хуыцауы рухс у миллиард хуры рухсы æмвæзад. Уымæ гæсгæ, цæмæй хуымæтæг адæм бамбарой, нæ мидæг рухс чи у, уыцы Хуыцауы, уый тыххæй Валлалар æддейæ æрæвæрдта цырагъ æмæ йæ рухсы хуызы раппæлыд. Уый райдыдта рухсы кувæндон аразын Сатья Дхармачалаймæ хæстæг 1871 азы. Уый схуыдта кувæндон, кæцы арæзт æрцыд æхсæз мæйы бæрц, «Зонды совет». Уый сарæзта кувæндон горæт Вадалуры Хуыцауæн, кæцы цæры рухсы хуызы, куыд нæ сæры магъзы стыр зонындзинæдтæ. Æцæг Хуыцау у нæ сæры зонындзинæдтæ, æмæ йæ чи нæ бамбæрста, уыдонæн зæххыл сарæзта кувæндон, уыцы кувæндоны ссыгъта цырагъ æмæ сын загъта, цæмæй уыцы цырагъ Хуыцауыл хъуыды кæной æмæ йын кувой. Нæ хъуыдытæ афтæ куы æрæмбырд кæнæм, уæд æнкъарæм Хуыцауы, кæцы у зонындзинæдтæ нæ сæры.
Дыццæджы райсом аст сахатыл уый æруагъта тырыса бæстыхайы раз, кæцы хуыйны Сидхи Валакам горæт Меттукуппам æмæ радзырдта дæргъвæтин уацамынд æрæмбырдуæвæг адæмæн. Уыцы уацамынд хуыйны «егъау ахуырад». Ацы уацамынд адæймаджы фæндараст кæны, цæмæй æдзухдæр уа амондджын. Уый дзуапп дæтты бирæ фарстатæн, кæцытæ æвзæрынц къухы. Уацамонгæ у нæ мæнгуырнындзинæдтæ халыны тыххæй. Уый зæгъы, зæгъгæ, æцæг фæндаг у æрдзы рæстдзинад зонын æмæ бавзарын, куыд у, афтæ. Æрмæст уый нæ. Валлалар йæхæдæг дæр бирæ ахæм фарстатæ радта, кæцытыл нæ ахъуыды кодтам æмæ сын дзуаппытæ радта. Уыцы фарстытæ сты ахæмтæ:.
Цы у Хуыцау? Кæм ис Хуыцау? Хуыцау иу у ӕви бирӕ? Хуыцауӕн цӕмӕн хъуамӕ кувӕм? Хуыцауӕн куы нӕ кувӕм, уӕд цы ’рцӕудзӕн? Дзæнæт ахæм ис? Хуыцауӕн куыд хъуамӕ кувӕм? Хуыцау иу у ӕви бирӕ? Хуыцауæн къухтæ æмæ къæхтæ ис? Нӕ бон у Хуыцауӕн исты саразын? Хуыцауы ссарын ӕппӕты ӕнцондӕр цы у? Кæм ис Хуыцау æрдзы? Цавæр формæ у æнæмæлгæ формæ? Куыд раивæм нæ зонындзинæдтæ æцæг зонындзинæдтæм? Куыд сын дæттыс фарстатæ æмæ сын дзуаппытæ куыд райсыс? Рӕстдзинад нын цы ӕмбӕхсы? Хуыцауæй исты райсæн ис æнæ кусгæйæ? Цымӕ дин ӕцӕг Хуыцауы базонынӕн пайда у?
Тырыса сисынæй фæстæмæ радон цау уыдис, тамилты мæйы Картигайы, рухс бæрæгбонон бæрæгбоны бон, уый райста йæ уаты æдзухдæр цы дипайы цырагъ судзыд, уый æмæ йæ æрæвæрдта хæдзар. 1874 азы тайаг мæйы 19-æм бон, ома январы, индиаг астрономийы кой кæмæн ис, уыцы Пусамы стъалыйы бон, Валлалар алкæмæн дæр раарфæ кодта. Валлалар æмбисæхсæв бацыд хæдзары уатмæ. Йæ фæндонмæ гæсгæ йæ ахсджиаг ахуыргæнинæгтæ, Калпатту Айя æмæ Тхожувур Велайудхам, æхгæд уаты дуар æддейæ æхгæдтой.
Уыцы бонæй фæстæмæ Валлалар нæ физикон цæстытæм нæ фæзынд куыд формæ, фæлæ у уæларвон рухс зонындзинæдты равзæрдæн. Нæ буары цæстытæн зонындзинæдты буар феныны хъомыс кæй нæй, уымæ гæсгæ нæ фенынц нæ Хицауы, кæцы ис æдзухдæр æмæ алы ран дæр. Зонындзинæдты буар адæймаджы цæстытæн цы спектры уылæны дæргъ у, уымæй уæлдай кæй у, уымæ гæсгæ йæ нæ цæстытæ нæ уынынц. Валлалар, куыд зыдта, афтæмæй фыццаг йæ адæймаджы буар раивта сыгъдæг буармæ, уый фæстæ хъæлæсон буармæ, хуындис Ом, стæй та æвидигæ зонындзинæдты буармæ, æмæ æдзухдæр ис немæ æмæ йæ хорзæхæй лæвар кæны.