Resil li Vallalar: Li resilal jun li winq li kixq’ax ru li kamk.
K’a’ut naq tento taqayaab’asi li resilal laj Vallalar? Li tz’aqal resilal jun li winq li kixq’ax ru li kamk. Li tz’aqal aj nawonel chaq’rab’ li kixtaw li b’e re naq li winq taawanq xyu’am chi ink’a’ taakamq. Li ani kixtaw li ciencia li naxjal li xjunxaqalil li winq choʼq jun li tzʼejwalej li inkʼaʼ nakamk. Li ani kixjal li xjunxaqalil li winq choq’ jun ch’uut chi nawom. Li ani xye qe li b’e re naq toowanq chi ink’a’ tookamq. Li ani kixnumsi li tz’aqal yaalil na’leb’ re li Dios ut kixye qe k’a’ru lix b’onol li Dios li ink’a’ nakam ut b’ar wan. Li ani kirisi chixjunil li b’alaq’il paab’aal ut kixpatz’ chixjunil rik’in li qanawom ut kixtaw li tz’aqal nawom.
Li tz’aqal k’ab’a’ej aj nawonel chaq’rab’: Ramalingam Li k’ab’a’ej li neke’xb’oq wi’ li raarookeb’ xb’aan: Vallalar. Chihab’ re yo’lajik: 1823 Chihab’ xjalb’al li tz’ejwalej choq’ jun tz’ejwalej re saqen: 1874 Na’ajej re yo’lajik: India, Chidambaram, Marudur. Xtawb’al: Li ani kixtaw naq li winq naru ajwi’ naxtaw li wanjik re li Dios ut ink’a’ nakam, ut kixtaw li wanjik a’an. Sa’ India, sa’ Tamil Nadu, sa’ jun tenamit Marudhur xk’ab’a’, li wan ka’k’aal kiloom sa’ xnim li saq’e re li tenamit Chidambaram, laj Ramalingam li naxk’ab’a’i rib’ aj Vallalar kiyo’la sa’ li domingo 5 re octubre re 1823, sa’ 5:54 eq’la.
Lix yuwa' laj Valalar a'an laj Ramaías xk'ab'a' ut li xna' a'an laj Chinamai xk'ab'a'. Li Padre Ramaiah a’an laj k’uub’anel hu re Marudhur ut jun aj k’utunel li naxk’ut chiruheb’ li kok’al. Li na’b’ej Chinnammai kixk’aak’ale li ochoch ut kixk’iresiheb’ lix kok’al. Lix yuwa’ laj Vallalar, laj Ramaiah, kikam sa’ li xwaq po chirix lix yo’lajik. Li na’b’ej Chinnammai, rik’in xk’oxlankil lix tzolb’aleb’ ut lix k’ulunik lix kok’al, xko’o Chennai, India. Li ras laj Vallalar, laj Sabapathy, li asb’ej, kitzolok rub’el xwankil li aj tzolonel aj Kanchipuram. Ki’ok choq’ aj b’anonel sa’ li aatinak epico. Kiroksi li tumin li kixtaw naq kixik saʼebʼ li seeraqʼ re xtenqʼankil li xjunkabʼal. Laj Sabapathi ajwi’ kixtzol li ras li q’axal ka’ch’in, laj Ramalingam. Moqon chik, kixtaqla chi tzolok rub’el xwankil laj k’utunel li kitzolok wi’, li aj tzolonel Sabapathi re Kanchipuram.
Laj Ramalingam, li kisutq’i chaq Chennai, k’iila sut kirula’ani li santil ochoch re Kandasamy. Kisaho’ xch’ool chixloq’oninkil li Qaawa’ Murugan sa’ Kandakottam. Kixyiib’ ut kixb’ichaheb’ li b’ich chirix li Qaawa’ naq toj saaj chaq. Laj Ramalingam, li ink’a’ xko’o sa’ li tzoleb’aal chi moko kikana sa’ rochoch, kiq’use’ xb’aan li ras li asb’ej, laj Sabapathi. Abʼan laj Ramalingam inkʼaʼ kirabʼi li ras li asbʼej. Jo’kan naq, laj Sabapathi kixtaqla chi kaw li rixaqil, li xPapathi Ammal, naq tixkanab’ xk’eeb’al li tzakemq re laj Ramalingam. Laj Ramalingam, rik’in xk’ulub’ankil li kixpatz’ li raarookil ras li asb’ej, kixyeechi’i naq taawanq sa’ rochoch ut taatzoloq. Laj Ramalingam kikana sa’ li xnimal ru ochoch. Kaʼajwiʼ saʼ li hoonal re waʼak, kikanaak saʼ li waribʼaal saʼ jalan chik hoonal ut kiʼok chi kʼanjelak chi anchal xchʼool chi xloqʼoninkil li Yos. Sa’ jun kutan, sa’ li lem chiru li tz’ak, kisaho’ xch’ool ut kixb’ichaheb’ li b’ich, ut kixpaab’ naq li Dios kixk’ut rib’ chiru.
Li ras li xnimal ru, laj Sabapathi, li naxk’e chaq li seeraq’ chirix li seraq’, ink’a’ kiru chi wulak sa’ li seeraq’ li kixk’ulub’a xb’aan naq ink’a’ us li xyajel. Jo’kan naq kixpatz’ re li ras li q’axal ka’ch’in, laj Ramalingam, naq taaxik sa’ li na’ajej b’ar wi’ taawanq li seeraq’ ut tixb’icha junjunq li b’ich re xtojb’al rix naq ink’a’ kiru chi chalk. Jo’kan naq laj Ramalingam xko’o aran. Sa’ li kutan a’an, naab’aleb’ li tenamit xe’xch’utub’ rib’ re rab’inkil lix seeraq’ laj Sabapathi. Laj Ramalingam kixb’icha junjunq li b’ich jo’ kixye li ras li asb’ej re. Chirix a’in, eb’ li tenamit li ch’utch’uukeb’ aran ke’xk’e xch’ool chiru naab’al hoonal naq tento tixk’e jun musiq’ejil seeraq’. Joʼkan naq laj Ramalingam kixkʼulubʼa ajwiʼ. Li seeraq’ kik’ulman chiru q’ojyin. Chixjunileb’ ke’sach xch’ool ut ke’xk’e xloq’al. Aʼin li xbʼeen seeraqʼ li kixkʼe. Wan chaq nueve chihab’ re sa’ li hoonal a’an.
Laj Ramalingam ki’ok chi loq’onink naq kab’laju chihab’ wan re sa’ li tenamit Thiruvottriyur. Kib’eek rajlal kutan toj Thiruvottriyur chalen chaq sa’ li na’ajej wuqub’ chi b’oolx b’ar wi’ kiwan. Chirix naq naab’aleb’ ke’xmin ru, laj Ramalingam kixk’ulub’a li sumlaak naq wuqub’ xka’k’aal chihab’ wan re. Kisumla rik’in li xrab’in li ranab’, li xUnnamulai, li xThanakodi. Li b’eelomej ut li ixaqilb’ej ink’a’ ke’tz’aqon sa’ li yu’am sa’ junkab’al ut ke’sub’e’ sa’ xk’a’uxl li Dios. Rik’in lix k’ulub’ li rixaqil, li xThanakodi, li yu’am sa’ sumlaak natz’aqlok ru sa’ jun kutan. Rik’in lix k’ulub’ li rixaqil, laj Vallalar toj yoo chixyalb’al xq’e re xtawb’al li ink’a’ nakam. Laj Ramalingam kiraj xnawb’al ru li tz’aqal Dios rik’in li nawom. Jo’kan ut, sa’ 1858, ki’el chaq Chennai ut kirula’ani naab’al li santil ochoch ut kiwulak sa’ jun tenamit Chidambaram xk’ab’a’. Naq kiril laj Vallalar sa’ Chidambaram, laj k’amol b’e re jun li tenamit Karunguzhi xk’ab’a’, Thiruvengadam xk’ab’a’, kixpatz’ re naq taachalq ut taawanq sa’ lix tenamit ut sa’ rochoch. B’ak’b’o xb’aan lix rahom, li xVallalar kikana sa’ li na’ajej re wank Thiruvengadam chiru nueve chihab’.
Li tz’aqal Dios wan sa’ li qak’a’uxl sa’ li qajolom, jo’ jun ch’ina atom. Li xsaqenkil li Yos aʼin juntaqʼeet rikʼin li xsaqenkil jun mil millon chi Saqʼe. Jo’kan naq re naq eb’ li komon te’xtaw ru li Dios li a’an li saqen sa’ qayanq, laj Vallalar kixk’e jun li saqen chirix kab’l ut kixnima ru sa’ xjalam-uuch li saqen. Ki’ok chixkab’lankil jun li santil ochoch re saqen nach’ rik’in Sathya Dharmachalai sa’ li chihab’ 1871. Kixk’e xk’ab’a’ li santil ochoch, li kitz’aqlok ru chiru tana’ waqib’ po, ‘Xch’utam li Chaab’il Na’leb’’. Kixyiib’ jun li santil ochoch sa’ jun tenamit Vadalur xk’ab’a’ choq’ re li Dios li wan sa’ xjalam-uuch li saqen jo’ li nimla nawom sa’ li qak’a’uxl. Li tz’aqal Dios a’an li nawom sa’ li qajolom, ut choq’ reheb’ li ink’a’ neke’ru chixtawb’al ru, kixyiib’ jun li santil ochoch sa’ li ruchich’och’, kixloch jun li saqen sa’ li santil ochoch a’an, ut kixye reheb’ naq te’xk’oxla li saqen a’an jo’ li Dios ut te’xloq’oni. Naq naqak’e li qak’a’uxl chi jo’kan, naqanumsi li Dios li a’an li nawom sa’ li qajolom.
Sa’ li martes eq’la sa’ li waqxaqib’ hoonal, kixwaklesi jun li bandera chiru li kab’l Siddhi Valakam xk’ab’a’ sa’ li tenamit Mettukuppam ut kixk’e jun najtil seeraq’ reheb’ li tenamit ch’utch’uukeb’. Li seeraq’ a’an ‘nimla k’utuk’ nayeeman re. Li seeraq’ a’in naxb’eresi li winq re naq junelik sahaq xch’ool. Naxsume naab’al li patz’om li neke’wakli sa’ ruq’. Li seeraq’ a’an chirix xpo’b’al li qapaab’aal li ink’a’ us. Naxye naq li tz’aqal b’e a’an xnawb’al ut xnumsinkil li yaalil na’leb’ re li na’leb’ jo’ chanru wan. Moko kaʼaj tawiʼ aʼin. Laj Vallalar ajwi’ kixb’aanu naab’al li patz’om li ink’a’ xqak’oxla ut xqasume. Eb’ li patz’om a’an a’aneb’ a’in:.
K’a’ru li Dios? B’ar wank li Dios? ¿Ma jun ajcui' malaj nabal li Dios? Kʼaʼut tento tqaloqʼoni ru li Yos? Kʼaru tkʼulmanq wi inkʼaʼ naqaloqʼoni ru li Yos? Ma wank junaq li naʼlebʼ joʼ li choxa? Chanru tento tqaloqʼoni ru li Yos? ¿Ma jun ajcuiˈ li Dios malaj nabaleb? Ma wank ruqʼ ut roq li Yos? Ma naru naqabʼaanu junaq li naʼlebʼ choʼq re li Yos? B’ar wan li b’e li q’axal ch’a’aj xtawb’al li Dios? B’ar wan li Dios sa’ li na’leb’? B’ar wan reheb’ li reetalil li ink’a’ nakam? Chan ru naq naqajal li qanawom sa’ li tz’aqal nawom? Chan ru naq nakab’aanu li patz’om ut nakataw xsumenkil? Kʼaru naxmuq chiqu li yaal? ¿Ma naru takacˈul kˈaˈak re ru riqˈuin li Dios chi incˈaˈ nococˈanjelac? Ma wank rusilal li paabʼal re xnawbʼal ani li tzʼaqal Yos?
Li jun chik k’a’ru kik’ulman chirix xwaklesinkil li bandera a’an, sa’ li po Tamil Karthigai, sa’ xkutankil li ninq’e re xninq’ehinkil li saqen, kixchap li saqen deepa li junelik yoo chi k’atk sa’ lix warib’aal ut kixk’e chiru li . li nimla ochoch. Sa’ li 19 xb’e li po Thai sa’ li chihab’ 1874, a’an a’in, sa’ li po enero, sa’ xkutankil li chahim Poosam li yeeb’il resil sa’ li astronomía india, laj Vallalar kirosob’tesiheb’ chixjunil. Laj Vallalar ki’ok sa’ li ochoch re li nimla ochoch sa’ xyi li q’ojyin. Jo’ kiraj, eb’ lix tzolom li aajel ru, laj Kalpattu Aiya ut laj Thozhuvur Velayudham, ke’xtz’ap li okeb’aal re li tz’aptz’ookil ochoch chalen chaq chirix kab’l.
Chalen chaq li kutan a’an, li Vallalar ink’a’ xk’utun jo’ jun eetalil chi ru li qatz’ejwalejil xnaq’ qu, a’an b’an jun choxahil saqenk re xyiib’ankil li nawom. Rik’in naq li qatz’ejwalejil xnaq’ qu maak’a’ xwankil chirilb’al lix tib’el li nawom, ink’a’ naru chirilb’al li Qaawa’, li wan junelik ut yalaq b’ar. Sa’ xk’ab’a’ naq li xjunxaqalil li nawom wan chiru li xnimal ru li b’e li na’ilman xb’aan li rilob’aal li winq, li qilob’aal ink’a’ naru chirilb’al. Laj Vallalar, jo’ naxnaw, xb’een wa kixjal lix tib’el winq choq’ jun saq ruhil tz’ejwalej, toja’ naq sa’ lix tib’el li son Om xk’ab’a’, ut chirix a’an sa’ lix tib’el li junelik nawom, ut junelik wan qik’in ut naxk’e lix rusilal.