Валаллар историялара: Өлүүнү кыайбыт киһи историята.
Валлалар историятын тоҕо ааҕыахпытый? Өлүүнү кыайбыт киһи дьиҥнээх историята. Киһи өлбөккө олорор суолун арыйбыт дьиҥнээх учуонай. Киһи этин-сиинин өлбөт этэ-сиинэ кубулутар науканы арыйбыт киһи. Киһи этин-сиинин билии-көрүүгэ кубулуппут киһи. Өлбөккө олорор суолбутун ыйбыт киһи. Таҥара айылҕаттан бэриллибит кырдьыгын билбит уонна Таҥара өлбөт-сүппэт көрүҥэ диэн тугун уонна Кини ханна баарын кэпсээбит киһи. Бары суевериялары суох оҥорон, билиибитинэн барытын ыйыталаһан, дьиҥнээх билиини ылбыт киһи.
Дьиҥнээх учуонай аата: Рамалингам Чугас дьоно кинини ааттыыр ааттара: Валлалар. Төрөөбүт сыла: 1823 Эти-сиини сырдык этэ-сиинэ кубулуппут сыла: 1874 Төрөөбүт сирэ: Индия, Чидамбарам, Марудур. Ситиһии: Киһи эмиэ Таҥара турукка тиийэн өлбөтүн арыйбыт уонна ол турукка тиийбит киһи. Индияҕа, Тамилнадка, Чидамбарам куораттан хоту сүүрбэ биэрэстэ тэйиччи сытар Марудхур диэн куоракка, Рамалингам атын аата Валлалар 1823 сыллаахха тохсунньу 5 күнүгэр, өрөбүлгэ, киэһэ 17:54 чааска төрөөбүтэ.Валлалар аҕатын аата Рамайя, ийэтин аата Чиннаммай диэн. Отец Рамайя Марудхур бухгалтера уонна оҕолору үөрэтэр учуутал этэ. Ийэ Чыҥнаммай дьиэни-уоту көрөр-истэр, оҕолорун ииппит. Валлалар аҕата Рамайя төрөөбүтүн кэннэ алтыс ыйыгар олохтон туораабыта. Ийэ Чиннаммай, оҕолорун үөрэхтэрин, инникилэрин толкуйдаан, Индия Ченнаи куоратыгар барбыта. Валлалар улахан быраата Сабапати Канчипурам профессора Сабапатига үөрэммитэ. Кини эпическэй дискурска маастар буолбута. Дискурска сылдьан ылбыт харчытын дьиэ кэргэнин иитэргэ туттара. Сабапати бэйэтэ кыра быраатын Рамалингамы үөрэппитэ. Кэлин кинини бииргэ үөрэммит учууталыгар, Канчипурам профессора Сабапатига үөрэтэ ыыппыта.
Ченнайга төннүбүт Рамалингам Кандасами таҥара дьиэтигэр элбэхтик сылдьара. Кини Кандакоттамҥа Муруган Айыы Тойоҥҥо сүгүрүйэртэн үөрбүтэ. Эдэр сааһыгар Айыы Тойон туһунан ырыа айбыта, ыллаабыта. Оскуолаҕа барбатах уонна дьиэтигэр олорботох Рамалингам улахан быраата Сабапатиттан сэмэлэммитэ. Ол гынан баран Рамалингам улахан быраатын тылын истибэтэҕэ. Онон Сабапати кэргэнигэр Папати Аммалга Рамалингамҥа ас биэриини тохтоторго кытаанахтык дьаһайбыта. Рамалингам, күндү аҕатын көрдөһүүтүгэр сөбүлэһэн, дьиэтигэр хаалан үөрэниэхпин тылын биэрбитэ. Рамалингам дьиэ үөһээҥҥи хоһугар хаалбыта. Аһыыр кэмтэн ураты атын кэмҥэ хоско олороро уонна Таҥараҕа сүгүрүйүүгэ көхтөөхтүк дьарыктанар этэ. Биир күн, истиэнэҕэ ыйанан турар сиэркилэҕэ, Таҥара киниэхэ көстүбүтүн итэҕэйэн, үөрэн-көтөн, ырыалары ыллыыра.
Улахан быраата Сабапати, мифологияҕа лиэксийэлэри ааҕар киһи, доруобуйата мөлтөөн сөбүлэспит лиэксийэтигэр кыайан сылдьыбатаҕа. Онон кыра быраатын Рамалингамтан лиэксийэ буолуохтаах сиригэр баран, кэлбэтин толуйар туһугар ырыалары ыллыырыгар көрдөспүтэ. Онно сөп түбэһиннэрэн, Рамалингам онно барбыта. Ол күн Сабапати лиэксийэтин истээри элбэх киһи муһуннулар. Рамалингам улахан быраата эппитин курдук сорох ырыалары ыллаабыта. Ити кэнниттэн онно мустубут дьон духуобунай лиэксийэ аахтын диэн өр туруорсубуттара. Онон Рамалингам эмиэ сөбүлэстэ. Лиэксийэ хойут түүн буолбута. Бары сөҕө-махтайа астыннылар. Бу кини бастакы лиэксийэтэ этэ. Оччолорго кини тоҕус саастаах этэ.
Рамалингам уон икки сааһыттан Тирувоттриюрга сүгүрүйэр буолбута. Кини олорор сэттэ скважиналаах сириттэн күн аайы Тирувоттриюрга диэри сатыы барара. Элбэх киһи туруорсуутун кэнниттэн, Рамалингам сүүрбэ сэттэ сааһыгар ыал буоларга сөбүлэспитэ. Кини эдьиийин Уннамулай кыыһын Танакодины кэргэн ылбыта. Кэргэн да, ойох да дьиэ кэргэн олоҕор кыттыгаһа суох, Таҥара санаатыгар умса түспүттэрэ. Кэргэнэ Танакоди сөбүлэҥинэн дьиэ кэргэн олоҕо биир күн иһигэр түмүктэнэр. Кэргэнин сөбүлэҥинэн, Валлалар өлбөт үйэни ситиһэргэ дьулуһуутун салгыыр. Рамалингам дьиҥнээх Таҥараны билии көмөтүнэн билиэн баҕарбыта. Ол иһин 1858 сыллаахха Ченнайтан тахсан элбэх таҥара дьиэлэригэр сылдьан Чидамбарам диэн куоракка тиийбит. Чидамбарамҥа Валлалары көрөн, Тирувенгадам диэн Карунгужи диэн куорат дьаһайааччыта кинини куоратыгар уонна дьиэтигэр кэлэн олорорго көрдөспүтэ. Тапталынан сибээстээх Валлалар Тхирувенгадам дьиэтигэр тоҕус сыл олорбута.
Дьиҥнээх Таҥара биһиги төбөбүтүгэр баар мэйиигэ, кыра атом быһыытынан баар. Ол Таҥара сырдыга миллиард күн сырдыгын кытта тэҥнэһэр. Онон боростуой норуот испитигэр сырдык буолар Таҥараны өйдүүрүн туһугар, Валлалар таһыгар лаампа туруоран, сырдык көрүҥүнэн айхаллаабыта. Кини 1871 сыллаахха Сатья Дхармачалай аттыгар сырдык таҥара дьиэтин тутан саҕалаабыта. Алта ый курдук тутуллан бүппүт таҥара дьиэтин 'Муударай Сүбэ' диэн ааттаабыта. Кини биһиги мэйиибитигэр улахан билии быһыытынан сырдык көрүҥүнэн олорор Таҥараҕа Вадалур диэн куоракка таҥара дьиэтин туттарбыта. Дьиҥнээх Таҥара диэн биһиги төбөбүтүгэр баар билии буолар, ону кыайан өйдөөбөт дьоҥҥо сир үрдүгэр таҥара дьиэтин тутан, ол таҥара дьиэтигэр лаампа уматан, ол лаампаны Таҥара курдук саныахха уонна сүгүрүйүөххэ диэбитэ. Санаабытын оннук түмтэхпитинэ, төбөбүтүгэр билии буолар Таҥараны билэбит.
Бэҕэһээ сарсыарда аҕыс чааска Меттукуппам куоракка Сиддхи Валакам диэн дьиэ иннигэр былааҕы өрө көтөхпүтэ уонна мустубут дьоҥҥо уһун үөрэҕи атаарбыта. Ол проповедь 'огромная учение' диэн ааттаах. Бу үөрэтии киһини өрүү дьоллоох буоларга салайар. Илиигэ үөскүүр элбэх ыйытыыга хоруйдуур. Проповедь суевериябытын кэһии туһунан. Дьиҥнээх суол диэн айылҕа кырдьыгын хайдах баарынан билии, билии буолар диир. Ол эрэ буолбатах. Валлалар бэйэтэ биһиги толкуйдаабатах, хоруйдаабатах ыйытыыларбыт элбэхтэр. Ол ыйытыылар манныктар:.
Таҥара диэн тугуй? Таҥара ханна баарый? Таҥара биир дуу, элбэх дуу? Таҥараҕа тоҕо сүгүрүйүөхтээхпитий? Таҥараҕа сүгүрүйбэтэхпитинэ туох буолуой? Ырай диэн баар дуо? Таҥараҕа хайдах сүгүрүйүөхтээхпитий? Таҥара биир дуу, элбэх дуу? Таҥара илиилээх-атахтаах дуо? Таҥараҕа тугу эмэ оҥоруохпутун сөп дуо? Таҥараны буларга саамай чэпчэки суол хайдаҕый? Айылҕаҕа Таҥара ханна баарый? Өлбөт мөссүөн ханнык көрүҥэ буоларый? Билиибитин дьиҥнээх билиигэ хайдах кубулутабытый? Ыйытыылары хайдах биэрэҕин уонна эппиэти ылаҕын? Биһигиттэн кырдьыгы туох кистиирий? Үлэлээбэккэ эрэ Таҥараттан тугу эмэ ылыахпытын сөп дуо? Итэҕэл дьиҥнээх Таҥараны билэргэ туһалаах дуо?
Былаах көтөҕүллүбүтүн кэннэ салгыы буолбут түгэнинэн, Тамил ыйыгар Картигайга, сырдыгы бэлиэтиир бырааһынньык күнүгэр, кини хоһугар өрүү умайар дипа лаампатын ылан, иннигэр туруорбута дьиэ. 1874 сыллаахха Тай ыйын 19 күнүгэр, ол аата атырдьах ыйыгар, Индия астрономиятыгар ахтыллар Пусам сулус күнүгэр, Валлалар барыларын алҕаабыта. Валлалар түүн ортото дьиэ хоһугар киирбитэ. Кини баҕа санаатынан, кини улахан суолталаах үөрэнээччилэрэ, Калпатту Айя уонна Тхожувур Велайудхам, сабыылаах хос аанын тастан хатаан кэбиспиттэрэ.
Ол күнтэн ыла Валлалар биһиги эт-хаан харахпытыгар көрүҥ быһыытынан көстүбэккэ, билии үөскүүрүгэр Айыы сырдыга буолан кэллэ. Биһиги эт-хаан харахпыт билии этин-сиинин көрөр кыаҕа суох буолан, хаһан баҕарар уонна ханна баҕарар баар Айыы Тойоммутун кыайан көрбөт. Билии эйгэтэ киһи хараҕар көстөр спектр долгун уһунун таһыгар баар буолан, биһиги харахпыт ону көрбөт. Валлалар, бэйэтэ билэрин курдук, бастаан киһи этин-сиинин ыраас этэ-сиинэ, онтон Ом диэн дорҕоон этэ-сиинэ, онтон үйэлээх билии этэ-сиинэ кубулуппута, уонна кини биһигини кытта куруук баар уонна үтүөтүн бэлэхтиир.